پرلیت، سنگی آتشفشانی با ویژگی‌های منحصربه‌فرد است که طی سال‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای در صنایع مختلف، به‌ویژه کشاورزی، پیدا کرده است. این ماده سفیدرنگ، سبک و متخلخل، در بهبود بستر کاشت و ارتقای کیفیت رشد گیاهان نقشی اساسی ایفا می‌کند. در این مقاله با پرلیت، خواص آن، کاربردهایش در کشاورزی، سایزهای مختلف آن در بازار و نکاتی مهم پیرامون استفاده از آن آشنا خواهیم شد.
پرلیت نوعی سنگ آتشفشانی سیلیکاتی با ترکیب شیمیایی مشابه شیشه است که زمانی‌که به دمای بالا (حدود ۸۵۰ تا ۹۰۰ درجه سانتی‌گراد) می‌رسد، به دلیل وجود آب محبوس در ساختارش، منبسط شده و به ماده‌ای سبک، سفید و متخلخل تبدیل می‌شود. این خاصیت انبساطی، عامل اصلی کاربرد وسیع پرلیت در صنایع مختلف است.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پرلیت:
سبک و با تخلخل بالا: پرلیت تا ۲۰ برابر حجم اولیه خود منبسط می‌شود و ساختاری متخلخل پیدا می‌کند که آب و هوا را به خوبی در خود نگه می‌دارد.
خنثی بودن از نظر pH: پرلیت pH خنثی دارد و تأثیری بر اسیدی یا قلیایی بودن خاک نمی‌گذارد.
استریل بودن: در فرآیند حرارتی تولید پرلیت، تمام عوامل بیماری‌زا، قارچ‌ها و بذر علف‌های هرز از بین می‌روند.
عدم تجزیه در خاک: برخلاف برخی مواد آلی، پرلیت در خاک تجزیه نمی‌شود و مدت زمان طولانی خواص خود را حفظ می‌کند.
کاربرد پرلیت در کشاورزی
اصلاح بافت خاک
خاک‌های سنگین و رسی معمولاً آب را در خود نگه می‌دارند و تهویه‌ی ضعیفی دارند. افزودن پرلیت به چنین خاک‌هایی باعث افزایش نفوذپذیری، بهبود تهویه و کاهش چسبندگی خاک می‌شود.
نگهداری رطوبت
پرلیت قادر است چندین برابر وزن خود، آب را جذب و در خود نگه دارد و در زمان نیاز در اختیار ریشه گیاه بگذارد. این ویژگی باعث کاهش نیاز به آبیاری مداوم، به‌ویژه در مناطق خشک می‌شود.
مناسب برای کشت بدون خاک (هیدروپونیک)
پرلیت یکی از پرکاربردترین بسترها در کشت هیدروپونیک است. به‌دلیل سبکی، استریل بودن و حفظ رطوبت، محیطی مناسب برای رشد ریشه‌ها فراهم می‌کند.
استفاده در گلدان‌ها و باغچه‌های خانگی
ترکیب پرلیت با خاک گلدان‌ها باعث سبکی بیشتر، تهویه بهتر و جلوگیری از پوسیدگی ریشه گیاهان آپارتمانی می‌شود.
تکثیر گیاهان از طریق قلمه‌زنی
محیطی مرطوب و بدون بیماری برای قلمه‌ها فراهم می‌کند و به ریشه‌زایی سریع‌تر آن‌ها کمک می‌نماید.
سایزهای مختلف پرلیت در بازار
پرلیت کشاورزی در سایزهای مختلف عرضه می‌شود که هر کدام کاربرد خاص خود را دارد:
پرلیت ریز (مش ۱۰۰–۲۰۰ / ۰.۵ تا ۱ میلی‌متر): مناسب برای کشت بذر، قلمه‌های حساس، استفاده در خاک گلدان‌های کوچک.
پرلیت متوسط (مش ۳۰–۵۰ / ۱ تا ۳ میلی‌متر): کاربرد عمومی در کشاورزی و گلدان‌ها، ترکیب با کوکوپیت یا پیت‌ماس.
پرلیت درشت (مش ۸–۳۰ / ۳ تا ۶ میلی‌متر): مناسب برای زهکشی، ته گلدان، باغچه‌ها و بسترهای کشت هیدروپونیک.
پرلیت خیلی درشت (بیش از ۶ میلی‌متر): کاربرد محدود در صنایع دیگر یا در زهکشی سنگین.
پرلیت خام یا فرآوری‌شده؟
پرلیت خام به‌دلیل دارا بودن ناخالصی‌ها، قابلیت استفاده مستقیم در کشاورزی را ندارد. در مقابل، پرلیت منبسط‌شده یا فرآوری‌شده محصولی است که طی فرایند حرارتی تولید شده و آماده مصرف است. این نوع پرلیت سبک، عاری از آلودگی و کاملاً بهداشتی است و برای استفاده در بستر کشت توصیه می‌شود.
مقایسه پرلیت با دیگر بسترهای کشت
ویژگی | پیت ماس | کوکوپیت | پرلیت |
وزن | متوسط | سبک | بسیار سبک |
قدرت نگه داری آب | بالا | بسیار بالا | متوسط |
تهویه | خوب | خوب | عالی |
اسیدیته | اسیدی | کمی اسیدی | خنثی |
ماندگاری در خاک | کم | متوسط | بسیار بالا |
ترکیب پرلیت با کوکوپیت یا پیت‌ماس، ترکیبی ایده‌آل برای اکثر گیاهان آپارتمانی و گلخانه‌ای فراهم می‌آورد.
نکاتی برای استفاده صحیح از پرلیت:
قبل از استفاده، بهتر است پرلیت را مرطوب کنید تا از پراکندگی گرد و غبار آن جلوگیری شود.
برای خاک گلدان، ترکیب ۲۰ تا ۳۰ درصد پرلیت کافی است.
در گلخانه‌ها و بسترهای بدون خاک، بسته به نوع کشت می‌توان از ۵۰ تا ۱۰۰ درصد پرلیت استفاده کرد.
بدون دیدگاه