کشت فراسرزمینی، راهبردی برای امنیت غذایی و توسعه پایدار

کشاورزی فراسرزمینی
کشاورزی فراسرزمینی

کشاورزی فراسرزمینی، یکی از راهبردهای کلان برای تضمین امنیت غذایی و مدیریت منابع طبیعی، به معنای انجام فعالیت‌های کشاورزی در کشورهای دیگر از طریق اجاره یا خرید زمین‌های کشاورزی است. این راهبرد، در پی چالش‌هایی چون افزایش تقاضای جهانی برای غذا، محدودیت منابع داخلی (مانند آب و زمین قابل کشت)، و تغییرات اقلیمی شکل گرفته است. بسیاری از کشورهای جهان، به‌ویژه آن‌هایی که با کمبود منابع روبه‌رو هستند، برای کاهش وابستگی به واردات و بهره‌برداری از منابع طبیعی کشورهای میزبان به این شیوه روی آورده‌اند.

 

در این مقاله به بررسی دلایل و مزایای کشت فراسرزمینی، چالش­ها و راهکارهای اجرایی آن می­پردازد.

کشاورزی فراسرزمینی (Overseas Farming) به مجموعه‌ای از فعالیت‌های کشاورزی اشاره دارد که توسط یک کشور یا شرکت خصوصی در خاک یک کشور خارجی انجام می‌شود. این اقدام به عنوان یکی از راهبرد های کلان در راستای تامین مواد غذایی، کاهش فشار بر منابع داخلی و دسترسی به محصولات با کیفیت و قیمت مناسب شناخته می­شود. عواملی همچون تغییرات اقلیمی، افزایش جمعیت جهانی، کاهش زمین های قابل کشت و کمبود منابع آبی، کشور های نیازمند را به سمت اجرای برنامه­های کشت فراسرزمینی سوق داده است.

 

این فرایند معمولاً شامل موارد زیر است:

  • اجاره یا خرید زمین‌های کشاورزی: کشورها زمین‌های کشاورزی را در مناطق مناسب از نظر اقلیمی و جغرافیایی برای تولید محصولات خاص اجاره می‌کنند یا می‌خرند.

 

  • تولید محصولات کشاورزی: این محصولات معمولاً برای تأمین نیازهای کشور مبدأ تولید و صادر می‌شوند.

 

  • مدیریت تولید و لجستیک: سرمایه‌گذار تولید را مدیریت کرده و محصول نهایی را به کشور خود یا بازارهای جهانی منتقل می‌کند.

این راهبرد تفاوت زیادی با تجارت محصولات کشاورزی دارد؛ زیرا در کشاورزی فراسرزمینی، کشور سرمایه‌گذار نقش مستقیم در تولید و زنجیره تأمین ایفا می‌کند.

 

کشورهایی نظیر چین، هند و عربستان سعودی، پیشتاز این نوع سرمایه­گذاری ها بوده و با اجرای پروژه های مختلف در کشورهای دارای منابع طبیعی، توانسته­اند به نیازهای روزافزون داخلی خود پاسخ دهند. در ایران نیز با توجه به کمبود آب و محدودیت های اقلیمی، توجه به کشت فراسرزمینی به عنوان گزینه ای اساسی در تامین نیاز های غذایی مطرح شده است.

مزایای کشت فراسرزمینی

الف) امنیت غذایی پایدار

یکی از مهم­ترین مزایای کشت فراسرزمینی، دستیابی به امنیت غذایی پایدار است. کشورهایی که به دلیل محدودیت منابع طبیعی، توان تامین نیازهای غذایی خود را ندارند، می­توانند با اجرای پروژه های کشت فراسرزمینی، نیاز های اصلی خود را از خارج تامین کنند. این راهکار، به ویژه برای کشورهایی که با بحران کمبود آب و تغییرات اقلیمی دست­و­پنجه نرم می­کنند، اهمیت بسیاری دارد.

 

ب) کاهش فشار بر منابع طبیعی داخلی:

کشاورزی، از منابع آبی زیادی استفاده می­کند و در کشوری مانند ایران که با بحران کم­آبی مواجه است، استفاده از منابع آبی برای تولید محصولات کشاورزی همواره مورد نقد قرار گرفته­است. با استفاده از کشت فراسرزمینی، فشار بر منابع آبی و زمینی داخلی کاهش می­یابد و این امر می­تواند به حفظ منابع طبیعی کشور کمک کند.

 

ج) دسترسی به فناوری و تجهیزات نوین کشاورزی:

کشت فراسرزمینی می­تواند به دسترسی به دانش و فناوری های جدید کشاورزی کمک کند. کشورهای پیشرفته در حوزه کشاورزی معمولا از فناوری­های مدرن و روش های بهینه سازی شده برای افزایش بهره­وری استفاده می­کنند. سرمایه گذاری در کشت فراسرزمینی در چنین کشورهایی، فرصت هایی برای انتقال فناوری به کشور مبدا فراهم می­کند.

 

د) مزایای اقتصادی و کاهش هزینه ها:

برخی از کشورهایی که پذیرای کشت فراسرزمینی هستند، دارای شرایط اقتصادی و نیروی کار ارزان­تری نسبت به کشور سرمایه­ گذار هستند. این امر می­تواند هزینه های تولید را کاهش دهد و به صرفه جویی اقتصادی در تامین محصولات غذایی کمک کند.

مزایای کشت فراسرزمینی
مزایای کشت فراسرزمینی

چالش های کشت فراسرزمینی

با وجود مزایای بسیاری که کشت فراسرزمینی دارد، این روش با چالش ها و موانعی نیز مواجه است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می­کنیم:

 

الف) ریسک های ژئوپلیتیکی و سیسات های داخلی کشور میزبان:

یکی از چالش های اساسی در کشت فراسرزمینی، مسائل ژئوپلیتیکی و سیاسی است. تغییرات سیاسی در کشور میزبان می­تواند به شکل قابل توجهی بر دسترسی به محصولات و نحوه سرمایه ­گذاری تاثیر بگذارد. حتی ممکن است این کشورها در مقطعی، سیاست­های حمایتی خود از کشاورزان خارجی را تغییر دهند یا قوانین محدود کننده­ای اعمال کنند.

 

ب) محدودیت های مالکیت زمین:

بسیاری از کشورهایی که به دلیل منابع طبیعی مناسب برای کشت فراسرزمینی جذاب به نظر می­رسند، اجازه مالکیت کامل زمین را به سرمایه­گذاران خارجی نمی­دهند. این امر میتواند به عنوان مانعی بر سر راه سرمایه­ گذاری موثر و پایدار در کشت فراسرزمینی قرار گیرد که محدودیت های جدی در مالکیت زمین توسط خارجیان اعمال می­کنند.

 

ج) هزینه­ های انتقال و لجستیک:

با وجود کاهش هزینه های تولید در کشور میزبان، هزینه های انتقال و مل­و­نقل محصولات به کشور مبدا همچنان بالا است. علاوه بر این، مشکلات لجستیکی مانند تامین زنجیره سرد برای محصولات تازه و مسائل گمرکی نیز می­تواند هزینه­ ها را افزایش دهد و کارآمدی این روش را تحت تاثیر قرار دهد.

 

د)مسائل اجتماعی و زیست محیطی:

سرمایه ­گذاری­ های خارجی در زمین های کشاورزی بعضا باعث بروز مسائل اجتماعی مانند تعارضات محلی و مخالفت جامعه محلی با حضور خارجیان می­شود. از طرفی، بهره­برداری بی­رویه از منابع طبیعی کشور میزبان می­تواند منجر به تخریب محیط زیست و کاهش کیفیت زمین های کشاورزی شود.

چالش های کشت فراسرزمینی
چالش های کشت فراسرزمینی

کشاورزی فراسرزمینی به عنوان راهبردی نوین برای تامین منابع غذایی و کاهش فشار بر منابع داخلی، توسط کشور های مختلف به کار گرفته شده است. در این بخش، به بررسی مثال­هایی از کشت فراسرزمینی در کشور های مختلف و ارزیابی نتایج آن می­پردازیم.

 

چین:

چین با جمعیتی بسیار زیاد و منابع طبیعی محدود، از پیشگامان سرمایه­گذاری در کشت فراسرزمینی است. این کشور به منظور تامین مواد غذایی پایدار، به خرید و اجاره زمین­های کشاورزی در آفریقا، آسیای جنوبی و آمریکای لاتین پرداخته است.

چین در کشورهای آفریقایی نظیر اتیوپی و سودان، زمین­های گسترده­ای را برای تولید محصولاتی مانند ذرت، سویا و نیشکر اجاره کرده­است.

این کشور توانسته از این طریق، فشار بر منابع آبی و زمینی داخلی خود را کاهش دهد و در عین حال محصولات کشاورزی مورد نیاز خود را با هزینه کمتری تامین کند. این اقدام نه تنها باعث تثبیت قیمت مواد غذایی در چین شده، بلکه به افزایش امنیت غذایی این کشور نیز کمک کرده است. با این حال، برخی نگرانی­های اجتماعی و زیست­محیطی در کشورهای میزبان به دلیل استفاده بی­رویه از منابع طبیعی گزارش شده است.

 

عربستان سعودی:

عربستان سعودی به دلیل شرایط آب و هوایی خشک و کمبود آب، قادر به تولید عمده محصولات کشاورزی نیست. به همین دلیل، این کشور سرمایه­گذاری های فراسرزمینی گسترده­ای را برای تامین نیازهای غذایی خود به اجرا درآورده است.

عربستان در کشورهایی نظیر سودان، اوکراین و پاکستان، زمین های کشاورزی اجاره کرده و به کشت گندم، جو و سایر محصولات استراتژیک می پردازد.

سرمایه گذاری های عربستان در کشت فراسرزمینی، باعث افزایش دسترسی این کشور به منابع غذایی پایدار شده و وابستگی به واردات را کاهش داده است. با این حال، به دلیل نوسانات سیاسی و اقتصادی در برخی کشورهای میزبان، این پروژه ها با ریسک هایی مواجه هستند. برای مثال، در سودان با تغییرات سیاسی اخیر، برخی پروژه های عربستان تحت تاثیر قرار گرفته اند.

 

کره جنوبی:

کره جنوبی نیز یکی از دیگر کشورهایی است که به کشت فراسرزمینی روی آورده است. این کشور به دلیل کمبود زمین های کشاورزی و نیاز به تامین مواد غذایی برای جمعیت خود، به کشورهای دیگر روی آورده است.

کره جنوبی زمین هایی را در کشورهای جنوب شرقی آسیا مانند فیلیپین و اندونزی اجاره کرده و به کشت محصولاتی مانند برنج و نخل روغنی پرداخته است.

این کشور توانسته است با این روش، به کاهش هزینه های واردات و تامین مستمر مواد غذایی دست یابد. اما پروژه های کره جنوبی نیز در برخی مناطق با چالش­ هایی مواجه شده است. به عنوان مثال، در فیلیپین، اعتراضات مردمی نسبت به حضور شرکت­های خارجی و نگرانی از تضعیف اقتصاد محلی، برخی پروژه ها را با وقفه مواجه کرده است.

 

امارات متحده عربی:

امارات متحده عربی به دلیل آب و هوای خشک و نیازهای گسترده غذایی، به سرمایه گذاری در کشت فراسرزمینی پرداخته است. امارات متحده عربی در کشورهای مختلفی نظیر مصر، رومانی و اسپانیا، زمین­هایی را برای کشت گندم، جو و سبزیجات اجاره کرده است. امارات توانسته است به طور موفقی به تامین محصولات کشاورزی مورد نیاز خود دست یابد. پروژه های امارات در کشورهای اروپایی، به دلیل ثبات اقتصادی و سیاسی، از نتایج مثبت ­تری برخوردار بوده اند. اما در کشورهای آفریقایی و آسیایی، به دلیل نوسانات سیاسی و اجتماعی، برخی پروژه ها با چالش ­های اجرایی مواجه شده­اند.

 

کشاورزی فراسرزمینی چیست

 ______________

کشت فراسرزمینی در کشورهای مختلف، نشان­دهنده موفقیت نسبی این استراتژی در تامین نیازهای غذایی و کاهش وابستگی به منابع داخلی است. از جمله نتایج مثبت آن می­توان به افزایش امنیت غذایی، کاهش فشار بر منابع طبیعی و دسترسی به محصولات با هزینه­ های کمتر اشاره کرد. با این حال، این استراتژی با چالش ­هایی نظیر ریسک­ های سیاسی، مشکلات مالکیت زمین، هزینه های لجستیکی و مخالفت­ های محلی مواجه است.

نتایج پروژه ­های کشورهای مختلف نشان می­دهد که برای موفقیت در کشت فراسرزمینی، توجه به نکاتی همچون ارزیابی دقیق ریسک­های ژئوپلیتیکی، انعقاد قراردادهای بلندمدت و استفاده از فناوری­ های نوین ضروری است.

در کل، کشاورزی فراسرزمینی راهکاری موثر برای تامین امنیت غذایی است، اما نیازمند برنامه ریزی دقیق و سیاست­های حمایتی برای مقابله با چالش های آن است.

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *