سیکاس یک گیاه زینتی با ظاهر شبیه به نخل است که به خانواده پایانخلیان تعلق دارد و برای اولین بار از کشورهای آسیای شرقی مانند چین و ژاپن وارد ایران شد.
سیکاس از گیاهان دائمی و همیشه سبز است و در مناطق گرمسیری و نیمهگرمسیری رشد میکند. این گیاه به دلیل مقاومت نسبی در برابر شرایط آبوهوایی و زیبایی ظاهری، بهعنوان گیاه زینتی محبوبیت پیدا کرد و در باغها، فضاهای عمومی، و منازل استفاده میشود.
سیکاس دارای دو پایه نر و ماده بوده و برگهای کشیدهای دارد که ظاهری گرمسیری به محیط میبخشند و برای رشد به نور زیاد، رطوبت مناسب، و آبیاری منظم نیاز دارد و در دماهای پایین دچار سرمازدگی میشود.
در ایران، سیکاس عمدتاً در استانهای شمالی مانند گیلان و مازندران که دارای آبوهوای مرطوب هستند، پرورش داده میشود و در مناطق گرمسیری جنوب ایران نیز به دلیل شرایط مناسب رشد خوبی دارد.
در مناطقی که دمای معتدل یا گرمسیری دارند، مانند جنوب ایران یا نواحی ساحلی شمال، سیکاس را میتوان در فضای باز کاشت و در مناطق سردتر، در صورت کاشت در فضای باز، باید از آن محافظت شود یا در گلدان نگهداری شود تا امکان جابهجایی وجود داشته باشد.
سیکاس به دلیل رشد کم و نیاز به مراقبت خاص، گیاهی نسبتاً گرانقیمت است و بهعنوان یک گیاه لوکس و تشریفاتی شناخته میشود. این گیاه در طب سنتی نیز کاربردهای دارویی دارد و از ریشه، میوه، و تخم آن برای درمان برخی بیماریها استفاده میشود. در ادامه به بررسی عوامل مهم در پرورش و نگهداری این گیاه ارزشمند خواهیم پرداخت.
6 فاکتور مهم در پرورش و نگهداری سیکاس
1- دمای مناسب:
در نگهداری گیاه سیکاس، دما نقش مهمی دارد. دمای مناسب برای رشد این گیاه بین 13 تا 25 درجه سانتیگراد است.سیکاس به سرما حساس است و در زمستان باید از آن محافظت شود. اگر گیاه در فضای باز قرار دارد، در شبهایی که دما به زیر صفر میرسد، باید با استفاده از نایلون یا پارچه آن را بپوشانید تا از نفوذ سرما جلوگیری شود. در صورت امکان، بهتر است در زمستان گیاه را به داخل یک فضای بسته منتقل کنید تا از آسیب دیدن آن جلوگیری شود. در خانه نیز باید از قرار دادن گیاه مقابل وسایل سرمایشی خودداری کرد، زیرا تغییر دما میتواند به گیاه آسیب برساند.
2- نور:
گیاه سیکاس به نور زیاد نیاز دارد و از گیاهان آفتاب دوست است. این گیاه نور مستقیم خورشید را میپسندد، اما در مناطق گرمسیری یا شرجی، نور مستقیم میتواند باعث سوختن برگها شود. بنابراین، نور غیر مستقیم زیاد نیز برای آن کافی است. بهترین مکان برای قرار دادن سیکاس، پنجرههای شرقی، غربی یا جنوبی است که نور غیر مستقیم به آن میتابد. اگر گیاه در نقطهای پر نور قرار دارد، باید هر هفته گلدان آن را 90 درجه بچرخانید تا همه قسمتهای گیاه نور را دریافت کنند و تنه گیاه کج نشود. نور زیاد باعث میشود برگهای گیاه کوتاهتر شوند، در حالی که نور کم باعث میشود برگها بلندتر و با فاصله بیشتر رشد کنند.در مناطق با نور کم، گیاه میتواند به رشد خود ادامه دهد، اما ممکن است برگهای آن کم پشت شود. در کل، نور روشن اما غیر مستقیم، مناسبترین نور برای گیاه سیکاس است.
3- آبیاری:
آبیاری گیاه سیکاس باید با دقت انجام شود تا از پوسیدگی ریشهها جلوگیری شود. این گیاه به خاکی با زهکشی خوب نیاز دارد و تحمل رطوبت مداوم را ندارد. برای آبیاری، باید ابتدا از خشک شدن سطح بالایی خاک اطمینان حاصل کنید. در فصل بهار و تابستان که فصل رشد است، آبیاری هر 2 تا 3 روز کافی است، اما در زمستان که گیاه در حال استراحت است، آبیاری را به هفتهای یک یا دو بار کاهش دهید. در هنگام آبیاری، باید از ریختن آب بر روی برگها و ساقهها خودداری کرد تا از پوسیدگی جلوگیری شود. همچنین، زیرگلدان را پس از آبیاری خالی کنید تا از غرقابی شدن جلوگیری شود.اگر گیاه در حال تولید برگ است، ممکن است به آبیاری بیشتری نیاز داشته باشد، اما باید مراقب بود که خاک بیش از حد مرطوب نشود. گذاشتن سنگریزه زیر گلدان میتواند به حفظ رطوبت و زهکشی مناسب کمک کند.
4- رطوبت:
گیاه سیکاس به رطوبت متوسط نیاز دارد و رطوبت معمولی محیط آپارتمانها برای آن کافی است.در محیطهای خشک، میتوان با قرار دادن یک ظرف آب در کنار گلدان یا استفاده از غبارپاشی، رطوبت را افزایش داد. این کار به ویژه در تابستانهای گرم توصیه میشود، زیرا سیکاس ممکن است به رطوبت بیشتر نیاز داشته باشد. هنگام غبارپاشی، باید از تماس برگها با نور مستقیم خورشید جلوگیری کرد تا از آسیب دیدن آنها جلوگیری شود. برای افزایش رطوبت، میتوان زیر گلدان را با سنگریزه پر کرد و آن را با آب پر کرد، اما باید مراقب بود که آب به سطح زیر گلدان نرسد تا از آسیب به گیاه جلوگیری شود. در فصول سرد، رطوبت محیط باید حفظ شود و از سیستمهای گرمایشی برای حفظ دمای مناسب استفاده شود. در کل، سیکاس رطوبت را دوست دارد، اما تحمل رطوبت بیش از حد را ندارد و نیاز به زهکشی مناسب دارد.
5- کوددهی و خاک مناسب:
کوددهی برای گیاه سیکاس در فصل رشد (بهار تا پاییز) ضروری است. بهترین کود برای سیکاس، کودی با ترکیب نیتروژن بالاست.اگر قصد استفاده از کودهای طبیعی دارید، کود مرغی یا یونجه که نیتروژن بالایی دارند، مناسب هستند. همچنین میتوان از کود مایع هموزیست تولیدی شرکت فراکود با ترکیب3-3-4-8 استفاده کرد که ماهی یکبار در طول فصل رشد به صورت آبیاری توصیه میشود. کود محرک رشد سیکاس نیز میتواند به افزایش ریشهزایی، شاخ و برگ، و سرعت رشد کمک کند.
خاک مناسب برای سیکاس باید زهکشی خوبی داشته باشد تا از پوسیدگی ریشه جلوگیری شود. ترکیب خاک شنی با کمپوست به میزان یک سوم، بهترین گزینه است pH خاک باید اسیدی تا خنثی باشد به همین دلیل کمپوست سلولزی فراکود با اسیدیته خنثی و کیفیت بالا می تواند انتخاب مناسبی برای پرورش سیکاس باشد.همچنین، استفاده از پیت ماس در خاکهای رسی میتواند مفید باشد، اما ضروری نیست. سیکاس به دلیل رشد کند، نیاز به تعویض گلدان ندارد، اما هر 2 تا 3 سال یکبار تعویض گلدان توصیه میشود.
فصل بهار یا تابستان زمان مناسبی برای این کار است. گلدان جدید باید دارای سوراخهای زهکشی باشد و اندازه آن باید متناسب با رشد ریشهها باشد. قبل از تعویض گلدان، گیاه را آبیاری کنید تا ریشهها راحتتر از گلدان جدا شوند. ریشههای آسیب دیده را با چاقوی تیز و ضدعفونی شده ببرید و سپس ریشهها را شستشو دهید. پس از قرار دادن گیاه در گلدان جدید، آن را آبیاری کنید. خاک گلدان نیز هر دو سال یکبار عوض شود، مگر اینکه گیاه دچار بیماری یا آفت شده باشد.
6- هرس:
گیاه سیکاس به دلیل رشد کند، نیاز به هرس زیادی ندارد، اما هرس کردن برگهای زرد، آسیب دیده یا آفت زده ضروری است. این کار نه تنها ظاهر گیاه را بهبود میبخشد، بلکه به گیاه کمک میکند تا انرژی خود را صرف رشد برگهای جدید کند.
برای هرس، برگهای قدیمی و زرد شده را با قیچی تیز و ضدعفونی شده برش دهید. این کار را تا فاصله نیم تا یک سانتیمتر از ساقه انجام دهید تا ظاهر گیاه شبیه نخل باقی بماند. در هنگام تعویض گلدان، میتوان ریشههای آسیب دیده را نیز هرس کرد. محل برش را با محلول ضدعفونی کننده تمیز کنید تا از بروز بیماریهای قارچی جلوگیری شود.
بهتر است از هرس در فصل بهار یا تابستان خودداری کنید، زیرا در این زمانها گیاه در حال رشد است و هرس ممکن است به ضعف گیاه بینجامد. پس از هرس، میتوان برگهای بالایی را بست تا راست قامت باقی بمانند و افتادگی پیدا نکنند. این کار به مدت 20 تا 30 ساعت و هر دو هفته یکبار توصیه میشود.
سوالات متداول
چگونه می توانم گیاه سیکاس را تکثیر کنم؟
برای تکثیر این گیاه چند روش وجود دارد اما تکثیر از طریق پاجوش یکی از رایجترین و آسانترین روشها است. پاجوشها معمولاً در اطراف گیاه مادر رشد میکنند و پس از بزرگ شدن و ایجاد ریشههای ضعیف، میتوان آنها را جدا کرد. با استفاده از یک چاقوی تیز و ضدعفونی شده، پاجوش را به همراه قسمتی از ساقه اصلی از گیاه جدا کنید. سپس محل برش را با قارچ کش ضدعفونی کنید تا از بروز بیماری جلوگیری شود. پاجوش را در گلدانی جداگانه که با خاک مناسب سیکاس پر شده است، بکارید و گلدان را در مکانی گرم و مرطوب قرار دهید. به طور منظم غبارپاشی کنید تا زمانی که پاجوش ریشه دار شود.
تکثیر از طریق غده نیز یک روش موثر است. غدهها جوانههایی هستند که روی ساقه سیکاس یا در خاک گلدان، در نزدیکی ریشهها دیده میشوند. آنها را از ساقه جدا کنید یا از خاک بیرون بیاورید و در گلدانی جداگانه که با خاک مناسب پر شده است، بکارید. گلدان را در مکانی گرم و مرطوب قرار دهید و به طور منظم غبارپاشی کنید تا زمانی که غدهها جوانه بزنند.
بهترین زمان برای تکثیر سیکاس فصل بهار و تابستان است، زیرا در این فصلها گیاه در حال رشد است و احتمال ریشهزایی بیشتر است.
آیا سیکاس برای کودکان و حیوانات خانگی خطرناک است؟
بله، گیاه سیکاس برای کودکان و حیوانات خانگی بسیار سمی است. تمام قسمتهای این گیاه، از جمله برگها، ساقهها، دانهها و ریشهها، حاوی سم سیکاسین هستند که در صورت بلعیده شدن میتوانند مسمومیت شدیدی ایجاد کنند. علائم مسمومیت شامل استفراغ، اسهال، درد شکم، ضعف، تشنج و در موارد شدید، نارسایی کبدی و حتی مرگ میشود. دانههای سیکاس سمیترین بخش آن هستند و مصرف آنها میتواند به نارسایی کبدی منجر شود.
بهتر است گیاه سیکاس را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید و در صورت مشاهده اولین علائم مسمومیت، فوراً به اورژانس مراجعه کنید.
آیا نگهداری سیکاس دشوار است؟
نگهداری از گیاه سیکاس دشوار نیست. این گیاه به دلیل انعطافپذیری بالا در محیطهای مختلف، قابل نگهداری است و نیاز به مراقبتهای خاصی ندارد. با رعایت نکات بیان شده در این مقاله می توان به راحتی از آن نگهداری کرد.
چرا برگهای سیکاس زرد می شود؟
زرد شدن برگهای گیاه سیکاس میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد. آبیاری نامناسب، نور کم، رطوبت کم، کوددهی بیش از حد، کمبود مواد مغذی، یخ زدگی، و شوک ناگهانی از جمله عوامل اصلی هستند. برای مثال، اگر خاک بیش از حد مرطوب یا خشک باشد، برگها زرد میشوند. نور کم نیز باعث ضعیف شدن و زرد شدن برگها میشود. رطوبت کم محیط نیز میتواند به این مشکل منجر شود. استفاده از کود بیش از حد یا کمبود مواد مغذی مانند نیتروژن و پتاسیم نیز میتواند باعث زرد شدن برگها شود. در زمستان، سرمای شدید میتواند باعث زرد شدن برگها شود. جابهجایی ناگهانی گیاه نیز میتواند باعث شوک به گیاه شود و برگها را زرد کند.
بدون دیدگاه